Nowy podatek od 2025 r. – podatek wyrównawczy

Z początkiem 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 6 listopada 2024 r. o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych (dalej: „ustawa o podatku wyrównawczym”). Stanowi ona odpowiedź na dyrektywę Rady (UE) 2022/2523 dotyczącą globalnego podatku minimalnego.

Naczelnym celem dyrektywy oraz opartej na niej ustawy jest zapobieganie praktyce przenoszenia zysków do państw i terytoriów cechujących się niskimi stawkami podatkowymi. Założeniem nowych przepisów jest to, aby międzynarodowe oraz krajowe grupy kapitałowe płaciły minimalny podatek dochodowy, niezależnie od miejsca, w jakim prowadzą działalność.

Podatek wyrównawczy stanowi dodatkowe obciążenie podatkowe, obok podatku dochodowego od osób prawnych. Przepisy o podatku wyrównawczym dotyczą podmiotów będących członkami dużych grup kapitałowych, których roczne skonsolidowane przychody przekraczają 750 mln EUR za co najmniej 2 z 4 poprzednich lat. Podmioty te mają być, co do zasady, zobowiązane do dopłacenia podatku wyrównawczego, jeżeli ich efektywna stawka opodatkowania jest niższa niż 15%, co ma zapobiegać erozji podstawy opodatkowania i wyrównywać warunki konkurencji.

Efektywna stawka podatkowa

W związku z wprowadzeniem przepisów ustawy o podatku wyrównawczym podmioty, będące członkami grup kapitałowych, których przychody przekraczają 750 mln EUR, będą zobowiązane do ustalenia swojej efektywnej stawki podatkowej (ETR) w celu weryfikacji, czy powinny dopłacać podatek wyrównawczy. ETR nie jest ustalana wyłącznie na podstawie stosowanej przez podmiot stawki CIT, ale stanowi iloraz sumy skorygowanych podatków kwalifikowanych jednostek składowych zlokalizowanych w danej jurysdykcji oraz jurysdykcyjnego kwalifikowanego dochodu netto. Podatki kwalifikowane to m.in. podatek dochodowy od osób prawnych, podatek u źródła, podatek od zagranicznych jednostek kontrolowanych (CFC), podatek od przychodów z budynków czy podatek minimalny. Istotne dla podatników jest to, że ulgi podatkowe takie jak ulga B+R, IP Box czy decyzja o wsparciu i zezwolenie na działanie w SSE mogą sprawić, że podmiot, który z nich korzysta nie osiągnie minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania 15%.

W określonych przypadkach, jeśli spółka spełni warunki uprawniające do skorzystania z tzw. mechanizmu bezpiecznej przystani, nie będzie musiała płacić podatku wyrównawczego w przypadku, gdy jej ETR wyniesie mniej niż 15%. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy dany podmiot, pomimo uczestnictwa w dużej grupie kapitałowej, wykazuje niski poziom przychodów i dochodów.

Rodzaje podatku wyrównawczego

Ustawa o podatku wyrównawczym zakłada 3 kategorie podatków wyrównawczych:

• globalny podatek wyrównawczy (IIR – Income Inclusion Rule), który jest płacony przez spółkę, będącą centralą grupy od dochodów jej jednostek zależnych, opodatkowanych zbyt nisko w innych jurysdykcjach,
• krajowy podatek wyrównawczy (QDMTT – Qualified Domestic Minimum Top-up Tax), który jest pobierany w Polsce od dochodów nisko opodatkowanych, które wykazują polskie jednostki funkcjonujące w grupie kapitałowej, w celu zapewnienia, że dochody kreowane w Polsce są opodatkowane w naszym kraju adekwatnie, nawet jeśli jednostka centralna grupy kapitałowej ma siedzibę w innym kraju,
• podatek wyrównawczy od niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR – Undertaxed Payments Rule), który jest nakładany na jednostki z grupy, gdy ich jednostka dominująca działa w kraju, w którym nie obowiązuje mechanizm globalnego podatku wyrównawczego.

W celu pozyskania odpowiednich danych do sporządzenia kalkulacji, konieczne będzie dostosowanie systemów księgowych do odpowiedniego przetwarzania i gromadzenia istotnych danych.

Termin zapłaty podatku wyrównawczego

Do dodatkowych obowiązków ewidencyjnych podmiotów zobowiązanych do zapłaty podatku wyrównawczego będzie należało sporządzenie:

• informacji o opodatkowaniu wyrównawczym, składanej do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca 15. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego oraz
• zeznania o wysokości należnego podatku wyrównawczego, składanego przez podatników globalnego podatku wyrównawczego (IIR), krajowego podatku wyrównawczego (QDMTT) i podatku wyrównawczego od niedostatecznie opodatkowanych zysków (UTPR) w terminie do końca 18. miesiąca po zakończeniu roku podatkowego.

Chociaż przepisy o podatku wyrównawczym obowiązują w Polsce od 1 stycznia 2025 r., podatnicy są uprawnieni do złożenia oświadczenia o wstecznym zastosowaniu opodatkowania wyrównawczego w stosunku do roku 2024 w celu nabycia prawa do zapłaty podatku wyrównawczego w Polsce, a nie w innym kraju, w którym działają ich grupy, a który wcześniej niż Polska wdrożył do swojego systemu prawnego przepisy o podatku wyrównawczym.

Przygotowanie się do wdrożenia w firmie rozwiązań pomagających w prawidłowym wypełnieniu obowiązków wynikających z ustawy o podatku wyrównawczym wymaga dokonania analizy zarówno na poziomie spółki, jak i jej grupy kapitałowej oraz ścisłej współpracy spółek zależnych i podmiotów dominujących. Istotne jest prowadzenie odpowiedniej ewidencji i wczesne zasięgnięcie profesjonalnej pomocy w celu zminimalizowania ryzyka podatkowego w zakresie nowych wymogów stawianych przed podatnikami.