Pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (ang. fixed establishment, dalej: FE) jest kluczowe między innymi z punktu widzenia prawidłowego ustalenia miejsca świadczenia usług na potrzeby opodatkowania VAT. Z uwagi na dość enigmatyczną definicję terminu, wciąż dochodzi na tym tle do sporów pomiędzy podatnikami a  organami skarbowymi, które coraz częściej przypisują podmiotom zagranicznym FE w Polsce.

W toku rozpatrywania jednej z takich spraw, WSA we Wrocławiu, postanowieniem z dnia 6 czerwca 2018 r. zwrócił się  do Trybunału Sprawiedliwości UE z dwoma pytaniami prejudycjalnymi:

1. Czy z faktu posiadania przez spółkę posiadającą siedzibę poza terytorium UE, spółki zależnej na terytorium Polski, można wywieść istnienie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej? 
2. Czy podmiot trzeci zobowiązany jest do analizy stosunków umownych pomiędzy spółką z siedzibą poza UE a spółką zależną w celu ustalenia czy istnieje stałe miejsce prowadzenia działalności w Polsce?

Ustalenie, czy zagraniczny kontrahent ma w Polsce stałe miejsce prowadzenia działalności, ma zasadnicze znaczenie dla prawidłowego rozliczenia VAT. Zgodnie art. 28b ust. 2 ustawy o VAT, jeśli usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, o miejscu świadczenia usług decyduje nie siedziba, ale właśnie to stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. W konsekwencji uznania, że spółka zagraniczna posiada FE w Polsce, polscy podatnicy świadczący usługi na ich rzecz nie będą mogli skorzystać z mechanizmu odwrotnego obciążenia, co z kolei oznacza obowiązek zastosowania stawki krajowej i potencjalne zaległości podatkowe w zakresie dokonanych już transakcji. Podobnie w przypadku posiadania FE w Polsce przez kontrahentów zagranicznych dokonujących dostawy towarów nie ma możliwości zastosowania mechanizmu reverse charge, co skutkuje zastosowaniem właściwej, krajowej stawki VAT (art. 17 ust. 1 ustawy o VAT).

Zgodnie z definicję zawartą w art. 11 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej oznacza dowolne miejsce – inne niż stałe miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego, by umożliwić mu odbiór i wykorzystywanie świadczonych usług do własnych potrzeb tego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Definicja ta nie rozwiewa wszystkich wątpliwości interpretacyjnych. Organy podatkowe wykazują tendencję do szerokiego interpretowania definicji FE. Przykładowo, w interpretacji z dnia 6 lutego 2018 r. (nr 0114-KDIP1-2.4012.683.2017.2.MC) Dyrektor KIS uznał, że spółka zagraniczna, sprzedająca towary w Polsce i korzystająca z pomocy podmiotu powiązanego, ma w Polsce stale miejsce prowadzenia działalności. Bez znaczenia pozostaje, że decyzje dotyczące modelu sprzedaży podejmowane są w Niemczech, a firma nie posiada w Polsce nawet magazynu.

Podobnie wypowiedział się Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 5 lutego 2018 r. (nr 0114-KDIP1-2.4012.643.2017.2.JŻ) w sprawie norweskiej spółki zlecającej polskiemu kontrahentowi produkcję barek z powierzonych mu elementów konstrukcyjnych. Norweska spółka sama transportowała je do Skandynawii, gdzie podejmowano najważniejsze decyzje w zakresie produkcji. Organ podkreślił, iż działalność spółki w Polsce trwa już kilka lat, przedstawiciele firmy norweskiej kontrolują produkcję, a jej pracownicy mają dostęp do stoczni producenta, zatem w Polsce powstało stale miejsce prowadzenia działalności.

Analiza zagadnienia przez TSUE z pewnością pomoże rozwiać rodzące się na tym tle spory. Dostrzegając niekorzystną wykładnię przepisów dokonywaną przez organy podatkowe, by ograniczyć ewentualne ryzyko podatkowe, warto już dziś rozważyć wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.

Anna Skórska, konsultant podatkowy, ATA Tax Sp. z o.o.

Masz pytania do Autora?

anna.skorska|atatax.pl| |anna.skorska|atatax.pl