System grupowego rozliczania podatku VAT przewidziany został w Dyrektywie VAT. W myśl Dyrektywy, każde państwo członkowskie może uznać za jednego podatnika podmioty mające siedzibę na terytorium tego państwa, które będąc niezależnymi pod względem prawnym, są ściśle powiązane pod względem finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym.

Rozwiązanie to, funkcjonujące obecnie w 19 państwach Unii Europejskiej, od 1 stycznia 2023 roku będzie dostępne również i w Polsce.

Polskie podmioty, które zdecydują się wdrożyć grupę VAT, będą mogły odnieść szereg korzyści, wśród których wskazać można m.in.: zapewnienie neutralności podatkowej w odniesieniu do transakcji realizowanych pomiędzy spółkami wchodzącymi w skład grupy, zwiększenie płynności finansowej, ograniczenie obowiązków dotyczących comiesięcznego składania pliku JPK jak i dokumentowania transakcji realizowanych w strukturach grupy.

Warunki utworzenia grupy VAT

Grupę VAT mogą utworzyć podatnicy posiadający siedzibę na terytorium Polski oraz podatnicy działający w Polsce za pośrednictwem położonego na terytorium Polski oddziału. Dodatkowo wymagane jest, by między podmiotami taką grupę tworzącymi istniały powiązania o charakterze finansowym, ekonomicznym i organizacyjnym .

Powiązania finansowe oznaczają posiadanie przez jednego z podatników ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących, zarządzających, lub ponad 50% prawa do udziału w zysku, każdego z pozostałych podmiotów będących członkami tej grupy.

Przez powiązania o charakterze ekonomicznym uważa się sytuacje, w których:

1. przedmiot głównej działalności członków grupy ma tożsamy charakter lub
2. rodzaje działalności poszczególnych członków grupy uzupełniają się i są współzależne lub
3. członek grupy VAT prowadzi działalność, z której korzystają inni członkowie grupy VAT.

Natomiast powiązania organizacyjne istnieją, jeżeli podmioty znajdują się pod wspólnym kierownictwem albo organizują swoje działania w porozumieniu.

Podobnie jak w przypadku podatkowych grup kapitałowych (tzw. PGK) funkcjonujących na potrzeby wspólnych rozliczeń podatku dochodowego, podmioty wchodzące w skład grupy VAT mają obowiązek sporządzenia umowy o jej utworzeniu na okres minimum 3 lat. Umowa taka wskazywać powinna m.in. nazwę grupy VAT, wraz z oznaczeniem "grupa VAT" lub "GV", a także przedstawiciela grupy VAT, tj. podmiot reprezentujący grupę VAT w zakresie obowiązków tej grupy. Przedstawiciel grupy VAT dokonuje jej rejestracji na cele VAT (i VAT-UE, jeśli to konieczne), występując do naczelnika urzędu skarbowego o nadanie numeru NIP dla grupy.

Rozliczanie podatku VAT w grupie VAT

Z chwilą uzyskania statusu podatnika grupa VAT zobowiązania będzie do wspólnego rozliczania podatku VAT i składania jednego zbiorczego pliku JPK z deklaracją, który uwzględniać będzie rozliczenia z podmiotami innymi niż te z grupy. Podmiotem odpowiedzialnym za dopełnienie tego obowiązku będzie przedstawiciel grupy.

Faktury wystawiane są przez grupę VAT i zawierają dane identyfikacyjne, w tym nazwę i NIP dla niej właściwe. Transakcje dokonywane wewnątrz grupy nie podlegają opodatkowaniu. Zatem, czynności takie nie powinny być dokumentowane fakturami, a notami księgowymi. Nie są także wykazywane w deklaracjach składanych przez grupę VAT. Transakcje wewnątrzgrupowe podlegać jednak będą ujęciu w odrębnej, prowadzonej elektronicznie ewidencji.

Zalety i wady stosowania wspólnego rozliczania

Do najistotniejszych korzyści wdrożenia grupy VAT należy:

1. brak opodatkowania transakcji realizowanych pomiędzy członkami grupy,
2. uproszczenie obowiązków dokumentacyjnych i administracyjnych poprzez zminimalizowanie liczby:
   • wystawianych faktur (brak faktur dla transakcji wewnątrz grupy),
   • JPK (składanie jednego, zbiorczego JPK przez grupę VAT).
3. zwiększenie płynności finansowej,
4. zniesienie mechanizmu podzielonej płatności dla transakcji przeprowadzanych wewnątrz grupy.

Najistotniejszą wadą funkcjonowania w grupie VAT jest ryzyko odpowiedzialności, która w tym przypadku ma charakter solidarny.  W okresie posiadania przez grupę VAT statusu podatnika oraz po utracie tego statusu członkowie grupy odpowiadają bowiem solidarnie za zobowiązania grupy VAT z tytułu podatku od towarów i usług. 

Objaśnienia podatkowe

Przepisy o grupach VAT pierwotnie miały wejść w życie z dniem 1 lipca 2022 roku, jednakże termin ten został przesunięty na 1 stycznia 2023 roku.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podatników, jeszcze przed wejściem przepisów w życie, w dniu 11 października 2022 r. Ministerstwo Finansów opublikowało „Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT”, rozwiewające szereg wątpliwości dotyczących tworzenia i funkcjonowania nowego rodzaju podatnika. Praktyka pokaże jednak, na ile obowiązujące przepisy jak i objaśnienia do nich okażą się jasne.

W przypadku zainteresowania wdrożeniem omawianego rozwiązania zachęcamy Państwa do kontaktu, oferując kompleksowe doradztwo podatkowe i wsparcie na każdym etapie działań dotyczących utworzenia i funkcjonowania grupy VAT.

Katarzyna Czerwińska-Sabała, doradca podatkowy, ATA Tax Sp. z o.o.

Zainteresował Cię ten temat?

katarzyna.czerwinska-sabala|tatax.pl| |katarzyna.czerwinska-sabala|tatax.pl