„Jeżeli towary zostały wywiezione poza terytorium Unii Europejskiej, a po dokonaniu wywozu organy podatkowe stwierdziły, że nabywcą tych towarów nie była osoba wskazana na fakturze wystawionej przez podatnika, lecz inny nieustalony podmiot - w takich okolicznościach należy odmówić skorzystania ze zwolnienia z VAT przewidzianego w art. 146 ust. 1 lit. a i b Dyrektywy 2006/112, jeżeli brak ustalenia rzeczywistego nabywcy uniemożliwia wykazanie, że dana transakcja stanowi dostawę towarów w rozumieniu tego przepisu, lub jeżeli zostanie stwierdzone, że podatnik ten wiedział lub powinien był wiedzieć, iż owa transakcja wiąże się z oszustwem popełnionym na szkodę wspólnego systemu VAT” – orzekł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z dnia 17 października 2019r. w sprawie C-653/18 Unitel Sp. z o.o. przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Warszawie.

Spór dotyczył wywozu towarów poza Unię Europejską zrealizowanego w 2007 r. przez Unitel Sp. z o.o. z siedzibą
w Polsce. Rzeczona Spółka dokonywała sprzedaży telefonów komórkowych dwóm podmiotom ukraińskim - których wykazywała jako nabywców na fakturach. W wyniku postępowania kontrolnego, okazało się jednak, że dane umieszczane na dokumentach nie odzwierciedlają faktycznych nabywców, a towary są przekazywane innym, nieustalonym podmiotom. W związku z powyższym, polskie organy podatkowe uznały, iż nie dochodzi do dostawy towarów, a Spółka nie jest uprawniona do zastosowania stawki 0% VAT – takie stanowisko przedstawił zarówno Dyrektor Izby Skarbowej, jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

W następstwie złożonej przez Unitel Sp. z o.o. skargi kasacyjnej, w toku analizy zagadnienia przez NSA pojawiły się następujące wątpliwości, które stały się przedmiotem pytań prejudycjalnych:

• Czy eksport towarów może podlegać stawce 0% pomimo, iż dane nabywcy wskazanego na fakturze nie odzwierciedlają faktycznego nabywcy towarów?
• Czy w przypadku stwierdzenia przez organy podatkowe braku dostawy uprawniającej do zwolnienia należy zastosować do takiej dostawy stawkę krajową?

Zdaniem TSUE sam fakt zaistnienia rozbieżność pomiędzy nabywcą rzeczywistym a wskazanym na fakturze, nie determinuje braku możliwości do zastosowania preferencyjnej stawki. Aby zwolnienie z VAT zostało zakwestionowane muszą zostać spełnione dodatkowe warunki, a mianowicie:

• dostawca nie jest w stanie udowodnić, że towary fizycznie opuściły granice Unii, bądź
• podatnik umyślnie uczestniczył w przestępstwie podatkowym,

bowiem w pozostałych przypadkach, podatnik nie może ponosić odpowiedzialności za działania osób trzecich. Natomiast, w przypadku udowodnienia, że eksport nie miał miejsca – stawka krajowa nie znajdzie zastosowania. Należy wtedy uznać, że dana transakcja nie stanowi transakcji podlegającej opodatkowaniu
i w związku z tym nie uprawnia do odliczenia VAT naliczonego.

Wyrok TSUE, pomimo, iż bez wątpienia przemawiający na korzyść wszystkich przedsiębiorców dokonujących dostaw poza granice UE, nie zwalnia eksporterów z konieczności dochowania należytej staranności, gdyż nawet w przypadku nieumyślnego uczestnictwa w przestępstwie podatkowym, to po ich stronie będzie leżał obowiązek wykazania swojej niewinności.

Natalia Szymocha, konsultant podatkowy ATA Tax Sp. z o.o.

Zainteresował Cię ten temat?

ewa.pyrkosz|atatax.pl| |natalia.szymocha|atatax.pl